Zgodnie z postulatami i wnioskami Członków Izby przedstawiamy zasady udzielania zamówień publicznych u naszych zachodnich sąsiadów!

Ramy prawne

System zamówień publicznych w Niemczech jest dość złożony, co wynika z federalnego charakteru państwa niemieckiego. Zgodnie z przepisem art. 74 ust. 1 pkt 11 niemieckiej Ustawy Zasadniczej, prawo zamówień publicznych- jako materia mieszcząca się w pojęciu prawa dotyczącego stosunków gospodarczych- należy do tzw. ustawodawstwa konkurencyjnego, a więc ustawodawstwa, w ramach którego kompetencje dzielone są między władze federalne a kraje związkowe[1]. Kreuje to sytuację, w której problematykę zamówień publicznych regulują zarówno akty prawne o charakterze federalnym (krajowym), akty prawne właściwe dla poszczególnych landów oraz przepisy prawa Unii Europejskiej. Można jednak przyjąć ogólną zasadę, iż stosowanie odpowiednich przepisów uzależnione jest od wartości przedmiotu zamówienia, a mianowicie od tego, czy wartość ta przekracza progi unijne.

Niemieckie prawo zamówień publicznych, w zakresie obejmującym zamówienia o wartości powyżej progów unijnych, zbudowane jest wg tzw. systemu kaskadowego, a więc trójstopniowej systematyce regulacji, obejmującej ustawę, rozporządzenie oraz ujednolicone warunki prowadzenia procedur przetargowych[2]. Natomiast zamówienia o wartości poniżej progów unijnych regulowane są, aczkolwiek w dość ograniczony sposób, przez niemieckie prawo budżetowe.

Do najważniejszych aktów prawnych odnoszących się do problematyki zamówień publicznych zaliczyć możemy:

- Das Gesetz gegen Wettbewerbsbeschränkungen (GWB)[3]- Ustawa przeciwko Ograniczaniu Konkurencji, która w części IV (§97 do §128b) odnosi się do zamówień publicznych,

- Die Vergabeverordnung (VgV)[4] - Rozporządzenie w sprawie Zamówień Publicznych, wydane na podstawie GWB,

- Die Verordnung über die Vergabe von Aufträgen im Bereich des Verkehrs, der Trinkwasserversorgung und der Energieversorgung (SektVO)[5]- Rozporządzenie w sprawie zamówień sektorowych,

- Die Verdingungsordnung für Leistungen (VOL)[6]- Rozporządzenie w sprawie Procedur Przetargowych dla Dostaw i Usług,

- Die Vergabe- und Vertragsordnung für Bauleistungen (VOB)[7]- Rozporządzenie w sprawie Procedur Przetargowych dla Robót Budowlanych,

- Die Verdingungsordnung für freiberufliche Leistungen (VOF)[8]- Rozporządzenie w sprawie Procedur Przetargowych dla Usług dla Wolnych Zawodów.

GWB (nazwana również ustawą kartelową) implementowała do niemieckiego porządku prawnego postanowienia dyrektyw zamówieniowych[9]. GWB, oraz wydane na jej podstawie VgV, to podstawowe akty prawne regulujące kwestie zamówień publicznych w Niemczech, mające zastosowanie do zamówień publicznych o wartości powyżej progów unijnych, z uwzględnieniem dyrektyw zamówieniowych.

W przypadku postępowań o wartości przedmiotu zamówienia poniżej progów unijnych stosowane jest prawo budżetowe[10], a więc przede wszystkim przepisy federalne: Gesetz über die Grundsätze des Haushaltsrechts des Bundes und der Länder (Haushaltsgrundsätzegesetz, HGrG) - ustawy o zasadach budżetowych dla Federacji i Krajów Związkowych (§30), oraz Bundeshaushaltordnung - rozporządzenia dotyczącego federalnych przepisów budżetowych (BHO-§55). Przepisy dotyczące zamówień poniżej progów unijnych można również spotkać na poziomie regulacji przyjętych prze poszczególne kraje związkowe. Zasadniczo będą to przepisy Landeshaushaltsordnung - rozporządzenia dotyczące przepisów budżetowych dla Krajów Związkowych (LHO-§55). Każdy kraj związkowy przyjął takie rozporządzenie. Egzemplifikacji innych aktów prawnych dostarczają również chociażby przepisy Gemeindehaushaltsverordnung (Rozporządzenie dotyczące gminnych przepisów budżetowych- GemHVO[11]) landu Nadrenia- Palatynat.

Procedury przetargowe

Wykonawcy starający się o uzyskanie zamówienia muszą spełniać różne warunki. Przykładowo przepis §97 ust. 4 GWB wskazuje, że zamówienie mogą uzyskać jedynie doświadczeni, wydajni, przestrzegający prawa i wiarygodni wykonawcy (podobne regulacje zwierają również odpowiednie rozporządzenia zamówieniowe, np. VOF- art. 2). Przepis nie kreuje jednak zamkniętego katalogu warunków, wskazując, że wykonawcy mogą również być zobowiązani do spełniania innych wymagań, dotyczących kwestii społecznych, środowiskowych, czy tez aspektów innowacyjnych, jeśli mają one bezpośredni związek z przedmiotem zamówienia i zostały wskazane w jego opisie. Zamawiający nie mają jednak w tej kwestii zupełnej dowolności, ponieważ możliwość stosowania ww. warunków musi wypływać z przepisów prawa federalnego, bądź poszczególnych landów.

Przepisy GWB wskazują na cztery tryby udzielania zamówień publicznych. Zgodnie z §101 ust. 1 zamówienia na dostawy, roboty budowlane oraz usługi mogą być udzielane poprzez procedury otwarte, ograniczone, negocjacyjne bądź w ramach dialogu konkurencyjnego.

Kryteria kwalifikacji podmiotowej wykonawców zostały opisane w poszczególnych rozporządzeniach zamówieniowych (np. VOF – art. 4 i 5). Zasadniczo SA one zharmonizowane z odpowiednimi przepisami dyrektywy 2004/18/WE (art. 45-48), jedynie w przypadku przesłanek obligatoryjnego wykluczenia wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia, przepisy niemieckie odsyłają do niemieckich regulacji prawno- karnych. Konkludując katalog przestępstw, za których popełnienie wykonawca został skazany prawomocnym wyrokiem i n tej podstawie musi zostać wykluczony z postępowania, jest jednak taki sam, jak w dyrektywie klasycznej.

Co do kryteriów udzielenia zamówienia, należy podkreślić, iż podstawową zasadą jest wybór oferty najbardziej korzystnej ekonomicznie. Nie musi być to jednak oferta z najniższą cena. W Niemczech bardzo często stosowane są wielokryteriowe oceny ofert, odnoszące się np. zarówno do ceny, jak i jakości oraz innych kryteriów, w zależności od przedmiotu zamówienia. Warto również zauważyć, iż w przypadku przetargów o wartości poniżej progów unijnych, stosowanie wielokryteriowych ocen ofert jest jeszcze bardziej rozpowszechnione.

Procedury odwoławcze

System odwoławczy w Niemczech składa się z dwóch instancji. Pierwszą z nich jest tzw. Vergabekammer (trybunał ds. zamówień publicznych), do których wnosi się protest będący podstawowym środkiem odwoławczym. Vergabekammer występują zarówno na poziomie landów, jak i na poziomie krajowym, przy czym nie są to instytucje równe sądom- należy je traktować raczej jako organy administracyjne. Co do zasady, termin na wniesienie protestu wynosi 15 dni. Sprawę w drugiej instancji rozpatrują tzw. Vergabesenate, specjalne izby działające przy Oberlandesgerichte.

Informacje o zamówieniach

Informacji na temat udzielanych zamówień publicznych można szukać przede wszystkim on-line. Strona www.e-vergabe.de zawiera informacje o zamówieniach udzielanych zarówno przez władze federalne, jak też podmioty publiczne działające w poszczególnych landach, prowadzonych w formie e-zamówień. Z kolei strona www.bund.de dostarcza szczegółowych informacji o planowanych przetargach, prowadzonych w formie „tradycyjnej”. Ponadto strona ta dotyczy generalnie kwestii związanych z funkcjonowaniem sektora publicznego i można na niej znaleźć nie tylko wiadomości dotyczące zamówień publicznych, lecz również np. oferty pracy w administracji federalnej. Natomiast informacji o ogólnie planowanych zamówieniach (nie tylko przez administrację rządową), można szukać na Ausschreibungsblatt.